Bij holle funderingspalen en gesegmenteerde funderingspalen en komt vaak de vraag op, wat de consequenties zijn, als de paal gebogen is. Daarnaast komt bij slanke palen het verschijnsel knik aan de orde.

Voor vrijwel alle funderingspalen is van belang, dat de paal horizontaal gesteund wordt door de naastliggende grond. Dit geldt ook voor palen in zeer slappe bovenlagen van klei of veen. Zonder deze steun, zelfs van zeer slappe lagen, zou bijna elke paal uitknikken. Knik definieren wij als het verschijnsel waarbij een perfecte rechte paal zijn stabiliteit verliest, doordat de paalbelasting, in het elastisch gebied van paaldoorsnede en grond, zo groot is, dat de paal gebogen wordt. Berekening wijst uit, dat dit verschijnsel onder Nederlandse omstandigheden vrijwel nooit voorkomt.

Een andere situatie ontstaat, zodra de paal onbelast reeds gebogen is. In dit geval is het in principe mogelijk, dat problemen ontstaan door het verder uitbuigen van de paal. Gebogen palen komen veelvuldig voor in oude steden alwaar oude funderingsresten paalafwijkingen veroorzaken. Onder Amsterdamse omstandigheden is deze situatie regelmatig onderzocht. Algemeen komen voor:

• stalen buispalen, diameter 150 - 500 mm met kromtestraal van 35 meter en groter; typische gebruiksbelasting 300 kN voor diameter 250 mm;
• betonsegmentpalen zonder doorlopende wapening, diameter 250 - 350 mm met kromtestraal van 50 meter en groter; typische gebruiksbelasting 300 kN voor diameter 300 mm;
• gekromde houten palen, waarvan geen gegevens beschikbaar zijn.

• grotere krommingen dan bovengenoemd, hetgeen overigens bijna nooit gebeurt;
  
• zeer grote paalbelastingen in verhouding tot de diameter van de paal, gecombineerd met grote kromming.
  

• stalen buispaal met diameter 140 mm en gebruiksbelasting 400 kN of meer;
  
• stalen buispaal met diameter 355 mm en gebruiksbelasting 1000 kN of meer;
  
• betonsegmentpaal (met zwakke verbinding tussen de elementen) met diameter 280 mm en gebruiksbelasting 400 kN of meer.

Overigens zijn er uit literatuur, noch uit gegevens van de ons bekende gemeentelijke diensten gevallen bekend van schade of verzakkingen ten gevolge van gebogen palen.

Gebogen palen blijven dus een punt van aandacht voor zwaar belaste palen, maar zijn als praktisch aspect van risico en vereiste controle voor de Nederlandse situatie van minder groot belang. Bijzondere aandacht voor gebogen palen is dus niet economisch te verantwoorden. Aanbevolen wordt het aspect van gebogen palen te beschouwen in het ontwerpstadium en alleen in de speciale van belang zijnde situaties uitgebreide controle op de paalas uit te voeren.

Zowel op Nederlandse als op wereldwijde schaal wordt controle op de rechtheid van stalen buispalen meestal niet uitgevoerd.

Walinco voert controle op rechtheid van de paal uit:

• in gevallen waar dit door opdrachtgever of overheidsinstanties gevraagd wordt;
• in gevallen waar dit, gezien de paalbelastingen ten opzichte van de paalafmetingen benodigd is.

terug naar Toezicht op de uitvoering van heiwerk